อำเภอวังเหนือ

อำเภอวังเหนือ

อำเภอวังเหนือ เป็นอำเภอที่อยู่เหนือสุดของจังหวัดลำปาง เป็นต้นกำเนิดแม่น้ำวัง หนึ่งในแม่น้ำ 4 สายที่ถือว่าเป็นต้นกำเนิดแม่น้ำเจ้าพระยา คือ แม่น้ำปิง แม่น้ำวัง แม่น้ำยม แม่น้ำน่าน ชุมชนในท้องถิ่นมีวิถีการดำเนินชีวิตแบบเรียบง่าย อยู่กับธรรมชาติ

ที่ตั้งและอาณาเขต

 

อำเภอวังเหนือตั้งอยู่ทางทิศเหนือสุดของจังหวัด ห่างจากตัวเมืองลำปาง108 กิโลเมตร แต่อยู่ห่างจากตัวเมืองพะเยาเพียง 55 กิโลเมตร และห่างจากตัวเมืองเชียงใหม่ประมาณ 99 กิโลเมตร มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอพาน (จังหวัดเชียงราย)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอแม่ใจและอำเภอเมืองพะเยา (จังหวัดพะเยา)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภองาว อำเภอแจ้ห่ม และอำเภอเมืองปาน
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเวียงป่าเป้า (จังหวัดเชียงราย)

ประวัติ

 อำเภอวังเหนือเดิมชื่อว่า เมืองวัง หรือ เวียงวัง สันนิษฐานว่าได้ตั้งขึ้นในสมัยพุทธศตวรรษที่ 6 (พ.ศ. 500-599) ซึ่งปรากฏตามหลักฐานในหนังสือพงศาวดารชาติไทยเล่ม 2 ของพระบริหารเทพธานี ได้กล่าวถึงแว่นแคว้นยวนเชียง (หน้า 4 บรรทัดที่ 4-6) ว่า "เมื่อภายหลัง พ.ศ. 590 แว่นแคว้นยวนเชียงก็แยกตั้งบ้านเมืองออกไปทางทิศตะวันตกอีกหลายเมือง เช่น เวียงกาหลง (เวียงป่าเป้า) เวียงฮ่อ ดงเวียง เมืองวัง (วังเหนือ) แจ้ห่ม เป็นต้น" และในหนังสือประวัติศาสตร์เชียงรายซึ่งจัดพิมพ์ในงานฉลอง 25 พุทธศตวรรษ หน้า 13 ก็ปรากฏความคล้ายกันคือ "ในราวพุทธศตวรรษที่ 5 มีพวกไทยถอยร่นจากตอนใต้ประเทศจีนปัจจุบันมาสมทบกับพวกไทยที่เมืองเชียงลาวเพิ่มขึ้นมากทุกที ซึ่งขยายเมืองให้กว้างขวางออกไปอีก เรียกว่า แคว้นชุนยางหรือยวนเชียว มีอาณาเขตแผ่ไปถึงหลายเมือง เช่น เวียงกาหลง (เวียงป่าเป้า) แจ้ห่ม เวียงฮ่อ ดงเวียง เวียงวัง (วังเหนือ) และเชียงแสน ทั้งนี้ภายหลัง พ.ศ. 590 เป็นต้นมา"

• พุทธศตวรรษที่ 18 (ราว พ.ศ. 1713) กาลสมัยแห่งราชอาณาจักรโยนกบุรีศรีช้างแสนถูกกองทัพเจ้าคำฟ้าหรือขุนเสียขวัญฟ้าแห่งอาณาจักรเมายกมาตีจนพ่ายแพ้ ด้วยการนำของพระเจ้าไชยศิริแห่งเมืองไชยปราการได้เผาบ้านเมืองก่อนอพยพกองทัพประชาราษฎรขอบขัณฑสีมาผ่านเข้ามาในเขตเมืองวัง และพักขบวนทัพ ณ เขาดอยด้วน ก่อนจะอพยพประชาราษฎรล่วงไปถึงเมืองแปบ (เมืองกำแพงเพชร) ในขณะนั้น กลุ่มคนในขบวนอพยพดังกล่าวจำนวนหนึ่งได้แยกตัวออกมาตั้งบ้านสร้างเมืองอยู่ ณ เมืองวัง บริเวณแถบต้นแม่น้ำวังอันเป็นแหล่งพื้นที่อันอุดมสงบสมบูรณ์ โดยการนำของเจ้าพ่อพะยาวัง ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาในอดีตเกิดภาวะสงครามขึ้นระหว่างพม่ากับล้านนา ทำให้ผู้คนต่างหนีภัยไปในทิศทางต่าง ๆ จนกลายเป็นสภาพเมืองร้าง จนถึงช่วงระหว่าง ปี พ.ศ. 2373 เมืองวังกลับคืนสู่สภาพความเป็นชุมชนเมืองอีกครั้งหนึ่ง หลังจากพม่าสิ้นอำนาจการปกครอง ในสมัยพระเจ้ากาวิละสามารถขับไล่พม่าได้สำเร็จ

• พ.ศ. 2435 มีการแบ่งการปกครองเป็นแบบระบบภูมิภาคและระบบเทศาภิบาล เมืองวังเป็นตำบลหนึ่งของอำเภอแจ้ห่ม จังหวัดลำปาง โดยส่วนราชการที่ดำเนินการบันทึกเป็นชื่อ ตำบลวังเหนือ ชื่อเมืองวังจึงเรียกเป็นวังเหนือมาจนปัจจุบัน
• พ.ศ. 2481 ตำบลวังเหนือได้รับการยกฐานะเป็น กิ่งอำเภอวังเหนือ มีการเปิดที่ว่าการกิ่งอำเภอวังเหนือครั้งแรกเมื่อวันที่ 15 พฤษภาคม
• พ.ศ. 2500 กิ่งอำเภอวังเหนือได้รับการยกฐานะเป็น อำเภอวังเหนือ ขึ้นกับจังหวัดลำปาง
• พ.ศ. 2542 มีการจัดแบ่งเขตการปกครองเป็นรูปแบบเทศบาลและองค์การบริหารส่วนตำบล โดยมีเทศบาลตำบลวังเหนือ [1] เป็นศูนย์กลางและเป็นเทศบาลแห่งแรกของอำเภอวังเหนือที่ได้จัดตั้งขึ้นจนถึงปัจจุบัน

การปกครองส่วนภูมิภาคอำเภอวังเหนือแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 8 ตำบล 80 หมู่บ้าน ได้แก่

1.

ทุ่งฮั้ว

(Thung Hua)

12 หมู่บ้าน

5.

วังทอง

(Wang Thong)

9 หมู่บ้าน

2.

วังเหนือ

(Wang Nuea)

9 หมู่บ้าน

6.

วังซ้าย

(Wang Sai)

10 หมู่บ้าน

3.

วังใต้

(Wang Tai)

7 หมู่บ้าน

7.

วังแก้ว

(Wang Kaeo)

7 หมู่บ้าน

4.

ร่องเคาะ

(Rong Kho)

17 หมู่บ้าน

8.

วังทรายคำ

(Wang Sai Kham)

9 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่นท้องที่อำเภอวังเหนือประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 10 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลบ้านใหม่ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลวังเหนือ
• เทศบาลตำบลวังเหนือ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลวังเหนือ
• องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งฮั้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งฮั้วทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังเหนือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังเหนือ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลบ้านใหม่และเทศบาลตำบลวังเหนือ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังใต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังใต้ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลร่องเคาะ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลร่องเคาะทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังทองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังซ้าย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังซ้ายทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังแก้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังแก้วทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังทรายคำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังทรายคำทั้งตำบล